Hâlihazır haritalar, projelere altlık teşkil eden, arazinin topografik yapısını ve tüm detaylarını gösteren önemli bir harita türüdür. Bu yazıda, hali hazır haritaların yapım süreci, kullanılan yöntemler ve önemi ele alınmaktadır.
Hâlihazır haritalar, projelerin temelini oluşturan ve mevcut topografik durumu en ayrıntılı şekilde gösteren haritalardır. Bu haritalar, arazide bulunan binalar, yollar, yeşil alanlar, yükseklik eğrileri gibi tüm detayları içerir ve inşaat, altyapı, şehir planlama gibi birçok alanda önemli bir referans kaynağıdır.
Hâlihazır, kelime anlamı itibariyle "mevcut durum" anlamına gelir ve hâlihazır haritalar da bu durumu en detaylı şekilde gösteren haritalardır. Bu haritalar, arazide bulunan yapıların, yolların, su yollarının, elektrik direklerinin, ağaçların ve diğer tüm fiziki unsurların detaylı bir şekilde gösterildiği bir haritadır.
Hâlihazır haritalar, genellikle 1/1000 ya da 1/2000 ölçeklerinde yapılır ve birçok mühendislik projesinin altyapısını oluşturur. Özellikle şehir planlaması, yol ve köprü inşaatları, altyapı projeleri ve büyük ölçekli arazi düzenlemeleri gibi projelerde vazgeçilmez bir kaynaktır.
Bu haritalar, arazi üzerinde bulunan her türlü doğal ve yapay objeyi gösterir. Haritalarda yer alan başlıca unsurlar şunlardır:
Bunlara ek olarak, bazı özel projelerde bölgedeki mevcut yapılar ve şevler gibi detaylar da harita üzerinde gösterilir.
Hâlihazır harita yapımında genellikle topografik ölçümler yapılır. Bu ölçümler için en çok kullanılan yöntemler şunlardır:
Yapılan bu ölçümler sonucunda elde edilen veriler, sayısal haritalar oluşturularak dijital ortamda kullanıma sunulur. Sayısal hâlihazır haritalar, bilgisayar ortamında işlenebilir ve proje süreçlerinde aktif olarak kullanılabilir. Özellikle CAD ve GIS sistemleri bu haritaların yönetimi ve analizinde büyük rol oynar.
Sayısal haritalar, geleneksel kağıt haritalara kıyasla birçok avantaj sunar:
Plankote haritası, bir alanın yatay projeksiyondaki tüm detaylarının gösterildiği bir haritadır. Bu harita türü de, hâlihazır haritalar gibi detaylı bir şekilde arazi üzerindeki unsurları gösterir. Ancak plankote haritaları genellikle daha küçük alanlar için kullanılırken, hâlihazır haritalar geniş alanları kapsar.
Plankote haritalarının oluşturulması için genellikle arazinin %5'inde bir detay noktası alınır. Bu noktalar, arazi üzerinde eğimlerin değiştiği, şevlerin bulunduğu ya da yapıların olduğu yerlerde yoğunlaşır.
Hâlihazır haritalar, projelerin başından sonuna kadar kullanılan vazgeçilmez bir araçtır. Arazinin mevcut durumunu detaylı bir şekilde gösteren bu haritalar, mühendislik ve şehir planlama projelerinde önemli bir referans kaynağıdır. Sayısal hâlihazır haritaların günümüzdeki yaygın kullanımı, projelerin daha hızlı, hassas ve güvenilir bir şekilde hayata geçirilmesini sağlamaktadır.